लक्ष्मीपूजा गरेको

हे औंशी बारो गाई तिहारो भैलो……..

यसरी भैलो गीत शुरु गर्दा घरआँगनको वातावरण नै भिन्नै हुन्छ । घरबेटीलाई खुशी पार्न निकै प्रशंसा समेत गरिन्छ ।

छानामाथि घिरौंला

के के दिन्छन् हेरौंला

हे औंशी बारो गाई तिहारो भैलो……….

वर्ष दिनमा एकपटक आउने तिहारमा देउसीभैलो खेल्न आउनेहरुलाई भेटी, सिदा, सेलरोटी आदि दान दिने गरिन्छ । अनि देउसीभैलो खेल्नेहरुलाई घरबेटीलाई आशीष दिन्छन् ।

जसले दिन्छ मुरी उसको सुनको धुरी

हे औंशी बारो गाई तिहारो भैलो………..

ठाउँ अनुसारको भाकामा नाचगान गर्दै देउसीभैलो खेलिन्छ । परम्परागत रुपमा चल्दै आएको देउसीभैलो बीचमा हराईसकेको थियो । तर अहिले फेरि जाग्न थालेको छ । ‘सञ्चारमाध्यमको विकास र संस्कृतिलाई जगेर्ना गर्नुपर्छ भन्ने ज्ञान बढ्नाले देउसी भैलो फेरि पुनर्जागृत भएको हो’ देउसीभैलोलाई गीत मार्फत गाउँ ठाउँमा पुर्याउन योगदान गर्दै आएका पुराना लोकगायक बमबहादुर कार्कीले भन्नुभयो ।

गाउँठाउँमा विकास निर्माण या अरु कुनै पवित्र कामको लागि सहयोग बटुल्न तथा केटाकेटीले मनोरञ्जनको लागि खेल्ने देउसी भैलोको रुपमा हिजोआज परिवर्तन आएको छ । घरबेटीलाई आफ्नो इच्छाले भन्दा पनि डरधम्की र जबर्जस्ती दक्षिणा दिनुपर्ने बाध्यता बढेको छ । बिभिन्न समूह र क्लवको नाममा चन्दा उठाउने हिसाबले मात्र देउसीभैलो खेल्ने क्रम बढ्यो भनेर धेरैले गुनासो गरेका छन् । बेसुरा स्वरमा घरबेटीलाई धम्क्याउने, आफूले मागेजति पैसा नदिए तोडफोड गर्ने, देउसी भैलो खेलेर आफ्नो पैसा मादक पदार्थ खाई होहल्ला गर्ने विकृतिले देउसीभैलोको साँस्कृतिक पर्वलाई ओझेलमा पार्ने डर छ । ‘संस्कृतिको नाममा विकृति भित्रिएको छ, पैसा कमाउने उदेश्यले देउसीभैलो खेल्ने चलन बसेको छ’ जनवादी गायक जीवन शर्माले भन्नुभयो -’यस्ता विकृतिलाई समाप्त पार्न सबै एकजुट हुन जरुरी छ ।’

कतिपय कलाकार देउसीभैलोको संस्कृति जोगाउने अभियानमा पनि छन् । गाउँठाउँमा हराउन लागेको देउसीभैलोको संस्कृतिलाई केही कलाकार समूहले जगेर्ना पनि गरेका छन् । अनि देउसीभैलोको सन्देशमा पनि परिवर्तन आएको छ । राजनीतिक र सामाजिक क्षेत्रका विकृति विसंगतिलाई व्यंग्य गर्दै सामाजिक विकासमा लाग्ने सन्देश सहितका देउसीभैलो पनि सुन्न थालिएको छ ।

१३ वर्षदेखि भिन्नै शैलीको देउसे पस्कँदै आएको सिस्नुपानी नेपालले यस वर्षको तिहारमा पनि यसलाई निरन्तरता दिएको छ । अध्यक्ष लक्ष्मण गाम्नागे र महासचिव टंक आचार्य काठमाडौं बाहिर जाने भएकाले यसवर्ष देउसे कार्यक्रम नगर्ने सिस्नुपानीको तयारी थियो । तर पछि मनोज गजुरेल लगायतका कलाकारको अग्रसरतामा देउसीलाई निरन्तरता दिईएको छ । यसपाली पनि सिस्नुपानीले आफ्नो देउसेमा राजनीति र सामाजिक क्षेत्रलाई तीखो व्यंग्य प्रहार गरेको छ ।

भन भन भाइ हो – राम राम

भन भन बैनी हो- राम राम

स्वर मिलाईकन – राम राम राम

राम्ररी भन – रामै राम

जोडले भने – जय जय राम

देशै भरी- रामै राम

प्रधानमन्त्री – बाबुराम

राष्ट्रपति – बरन-राम

विपक्षी नेता – चन्द्र-राम

विद्रोही नेता – बादल राम

ओलीका झोली – पर्शुराम

बाबुराम विचार – दिल्लीराम

सर्कारका मन्त्री – सिल्लीराम

आउने पो हो कि – राज्य राम

भइने पो हो कि – जिल्लाराम

हाम्रो देशका प्रधानमन्त्री मुस्ताङ्ग चढ्छन् लुरुलुरु नि लै लै

मन्त्राणीलाई प्राडो, प्र.म.ज्युलाई घाँडो

फष्ट लेडीको चुरुफुरु………..

गच्छेदारको अच्छा भाषन, खोजी गर्ने भ्रष्टाचारी नि लै लै

नखोज न धेर, आफैं ऐना हेर

कालो चस्मा फुकालेर

सबै डाक्टर प्रधानमन्त्री हुदैनन् है पढेर

देउसी खेल्न जाऔं साथी मुस्ताङ् चढेर

जुन पार्टीमा डाक्टर बैद्य त्यही पार्टी रोगी भो

पार्टी रोगी, नेता ढोंगी, जनता जोगी भो

कुद्न खोज्ने बाबुराम, बैद्य छिर्के लगाउने

नारानकाजी फुत्त निस्की खाने, अघाउने

माक्र्सबाद हो कि माक्र्स’बेद’ तिम्रो, बुझ्नलाई गाह्रो भो Û

प्रचण्डलाई ‘पथ’मा पुग्न कस्तो साह्रो भो

‘बैद्यजी’लाई जंगलतिरै फर्के राम्रो होला नि

जडीबुटी खोज्न लैजाऊ रातो झोला नि

पोहोर साल सिस्नुपानीको देउसीमा त्यहीबेलाको राजनीतिक घटनाक्रम समेटिएको थियो ।

हामी त्यसै आएनौ, सिस्नुपानीले जा भन्यो

सक्छस् भने तँ पनि प्रधानमन्त्री खा भन्यो

भनभन भाइ हो – देऊ सरकार

जोडले भन – देऊ सरकार

……….मकैमा दाना थिएन

नेताले संविधान दिएन

उस्ताउस्तै दुवैसँग बीजै थिएन

……..कालिबाबाको खुट्टामा लम्पसारै परे नि

राजतन्त्र आउँदैन अब मरे नि

……..सात दलका सात मुख

सत्रतिर चियाउँछन्

अनि यिनले संविधान कहिले ल्याउँछन् ?

……….न त नीति न त अडान

न बोलीको ठेगान छ

बुझिँदैन एमाले

कन्छ के भन्छ

भने भने जस्तो गर्छ

जिब्रो मात्रै चलाउँछ

जता फाईदा हुन्छ

उतै मुन्टो बटार्छ…………………..

त्यसो त सिस्नुपानी नेपालले तिहार बाहेक अरु बेला पनि राजनीतिक र सामाजिक क्षेत्रका विकृति विसंगतिलाई प्रहार गर्दै हाँस्यव्यंग्य कार्यक्रम गर्दै आएको छ ।

रिनमा डुब्छन् – जनता

भोकले मर्छन् – जनता

नेताले लुट्छन् – जनता

कराईमा भुट्छन् – जनता

कुटेपनि, चुनेपनि, भुटेपनि

जुरुक्क जुरुक्क उठ्छन् – जनता………………..

सिस्नुपानी नेपालले यसवर्ष देउसी नगरे पनि त्यस्तै स्वादको देउसी भने पाइने भएको छ । काठमाडौं बत्तीसपुतलीको बागमती परिवारको पहलमा नयाँ शैलीको देउसीभैलो तयार भएको छ । उनीहरुले यो शैलीको देउसीलाई ब्यानर नै बनाएर टोलमा टाँगेका पनि छन् । अनि औंसी र भोलिपल्ट सडकमै देउसीभैलो भट्याउने टोलबासीको योजना छ ।

…..ए हाडे ओखर – देउसरे

जनता उल्टै जोकर – देउसरे

सत्ता भागबण्डा – दउसरे

सुनको अण्डा – देउसरे

जनताको भागमा – देउसरे

कुहिया आलु बन्दा – देउसरे

दशैंभरी वाल्ल – देउसरे

तिहारमा ट्वाल्ल – देउसरे

………आगौं आउँदा – देउसरे

मन्दी हटून् – देउसरे