अब आफै जाँच्नुस् मिसावट
Posted by
purwanews
Published on
Saturday, September 17, 2011
खुर्सानीको धुलो
खुर्सानीको धुलोमा इँट्टा, बालुका चूर्ण, अखाद्य रंग मिसाइन्छ । मिसावटबारे जान्न एक चम्चा खुर्सानीको धुलोलाई पानी भरिएको ग्लासमा हाल्नुस् । पानी रंगीन हुन्छ भने खुर्सानीको धुलो मिसावटी हो । इँट्टा वा वालुवाको कण छन् भने त्यो ग्लासको पिँधमा थिगि्रन्छ ।
खुवा
खुवामा मुख्य रूपले स्टार्च मिसाइन्छ । यसबारे जान्न सानो टुक्रा लिएर पानी मिसाएर उमाल्नुस् । फेरि यसमा आयोडिनको केही थोपा दिनोस् । नीलो रंगको तह देख्नुहुन्छ भने स्टार्च मिसाएको पक्का हो । औषधि पसलबाट आयोडिन पाउन सकिन्छ ।
बेसार
बेसारमा रंग र इँट्टाको धुलो मिसाइन्छ । मिसावट जान्न एक चम्चा बेसारलाई टेस्टट्युबमा हालेर सान्द्र हाइड्रोक्लोरिक अम्लको केही थोपा हाल्नुस् । यसो गर्दा बैजनी रंग देखिन्छ र मिश्रणमा पानी हाल्नाले यो रंग गायव भयो भने बेसार असली हो । रंग कायमै रहन्छ भने यो नक्कली ।
तोरीको तेल
यसमा आर्जिमोन मिसाइन्छ । थाहा पाउन सान्द्र नाइटि्रक एसिड मिसाएर हल्लाउनुस् । केही समयपछि एसिडको तहमा रातो, खैरो रंगको तह देखियो भने तेलमा आर्जिमान छ भन्ने बझ्नुस् ।
चाँदीको बराक
मिठाई, पान लगायतमा सुन्दरता बढाउन उपयोग गरिने चाँदीको बराकमा पनि मिसावट हुन्छ । मुख्य रूपमा आल्मुनियमको मिसावट गरिन्छ । थाहा पाउने विधि सजिलो छ । चाँदीको बराक डढाउँदा त्यतिकै तेलको सानो थोपाका रूपमा परिणत हुन्छ । तर मिसावटी चाँदीको बराक डढाउँदा भने गाढा खैरो रंगको अवशेष बाँकी रहन्छ ।
पिठो
रोटीको स्वाद फिक्का छ भने बुझ्नुस कि मिसावट छ । पिठोमा पानी बढी लाग्यो र रोटी राम्ररी फुल्यो भने पिठो सक्कली हो ।
चियापत्ती
यसमा पनि रंग मिसाइने गरिन्छ । चियापत्तीको शुद्घता परीक्षण गर्न चिनियाँ माटोको कुनै भाँडो वा सिसाको प्लेटमा कागतीको रस हालेर त्यसमाथि अलिकति चियापत्तीको धुलो हाल्नुस् । कागतीको रसको रंग सुन्तला रंग वा अर्को रंगको भयो मिसावट छ भन्ने बुझ्नुपर्छ । सक्कलीमा भने हरियो मिश्रति पहेंलो रंग देखिन्छ ।
मह
महमा चिनी र पानी मिसाइन्छ । यसमा भएको मिसावट थाहा पाउन रुई
(कपास)को सानो डल्लोलाई महमा भिजाउनुस् र आगो लगाउनुस् । महमा चिनी र पानीको मिश्रण छ भने रुई (कपास) बल्दैन ।
चना र रहरको दाल
यसमा खेसरीको दाल र मेटानिल पहेंलो रंगको मिसावट गर्ने गरिन्छ । परीक्षण गर्न दाललाई एउटा टेस्टट्युबमा हालेर पानी हाल्नुस् र हलुका हाइड्रोक्लोरिक अम्लको केही थोपा हाल्नुस् । टेस्टट्युबलाई हल्लाउँदा घोलको रंग गाढा रातो भयो भने दाल मिसावटयुक्त हो । खेसरी दालको परीक्षण भने ध्यानपूर्वक हेरेर गर्न सकिन्छ ।
चनाको बेसन
बेसनमा खेसरी दालको मिसावट गरिन्छ । थाहा पाउन टेस्टट्युबमा आधा चम्चा नमुना लिएर पिपेटको माध्यमले तीन मिलिलिटर पानी मिसाउनुस् । त्यसैमा तीन मिलिलिटर नुन वा अम्ल मिसाउनुस् । टेस्टट्युबलाई तातो भाँडामा डुबाउनुस् । १५ मिनेटपछि त्यसको रंग बैजनी भयो भने खेसरी मिसावट छ भन्ने बुझ्नुपर्छ ।
मरिच
यसमा मेवाको बीउ
मिसाइन्छ । मरिचलाई पानीमा हाल्नुस् । यदि मेवाको बीउ छ भने पानीमा तैरिन्छ ।
हिङ
हिङ खानाको स्वाद र सुगन्ध बढाउन मात्र नभई घरेलु औषधिको रूपमा उपयोग गरिन्छ । हिङमा सबैभन्दा बढी मिसावट हुने गरेको पाइन्छ । यसको मिसावट परीक्षण भने सजिलो छ । शुद्घ हिङलाई आगोको ज्वालामा डढाउँदा ज्वाला झन् चहकिलो हुन्छ । हिङलाई सफा पानीमा धुँदा रंग सेतो वा दुधिया भयो भने हिङ शुद्घ हो ।
धनिया/मसला
यसमा काठको धुलो मिसाइन्छ । आधा चम्चा मसला लिएर एउटा ग्लासमा पानी भरेर घोल बनाउनुस् । मसला ग्लासको पिँधमा जम्मा हुन्छ र काठको तैरिन्छ ।
दूध
विभिन्न रसायनको सहयोगले नक्कली दूध बनाउने प्रक्रिया सीमावर्ती भारतीय क्षेत्रमा देखिएको भए पनि मुलुकमा भने दूधमा सबैभन्दा बढी मिसावट फोहोर पानीकै हुने गर्छ । दूधमा पानीको मिसावट थाहा पाउन ल्याक्टोमिटरद्वारा सापेक्षिक घनत्वलाई जानेर दूधको शुद्घता थाहा पाउन सकिन्छ । शुद्घ दूधको सापेक्षिक घनत्व १.०३० देखि १.०३४ सम्म हुन्छ । दूधलाई बाक्लो बनाउन पिठोसमेत हाल्ने गरिन्छ । यसलाई पहिचान गर्न टेस्टट्युबमा दूधको तीन मिलिलिटर नमुना लिएर त्यसमा एक प्रतिशत आयोडिन घोलको एक थोपा मिसाउनुस् । नीलो अथवा गाढा नीलो रंगको भयो भने दूधमा मिसावट भएको मान्नुपर्छ ।
मख्खन/घ्यू
यसमा वनस्पति घ्यू
मिसाइन्छ । मिसावट जान्न हाइड्रोक्लोरिक अम्ल -१० सिसी) र एक चम्चा चिनी मिसाउनुस् । यस मिश्रणमा १० सिसी घ्यू वा मख्खन मिसाउनुस्, राम्ररी हल्लाउनुस् । मिसावट छ भने मिश्रणको रंग रातो देखिन्छ ।
हरियो सब्जी, लौका, हरियो खुर्सानी, परवल हरियो सब्जीमा हरियो रंगको मिसावट हुने गर्छ । यसलाई जाँच्न एउटा सेतो ब्लाटिङ पेपरको टुक्रामा नमुनालाई राख्नुस् । यदि कागतमा रंग लाग्यो भन कृत्रिम रंग वा मेलाचाइटको प्रयोग गरिएको छ भन्ने बुझ्नुपर्छ ।
दही
दहीलाई बाक्लो बनाउन वनस्पति घ्यू मिसाइन्छ । यसबारे जाँच्न ३ मिलिलिटर दहीको नमुना टेस्टट्युबमा लिएर त्यसमा १० मिलिलिटर नुनको अम्ल वा मुराटिक अम्ललाई मिसाएर चौथाइ चम्चा चिनी हाल्नुस् । राम्ररी घोल्नुस् । १५ मिनेटपछि रंगले मिसावट पुष्टि गर्छ । ekantipur
प्रतिक्रिया दिनुहोस् >>
